به گزارش طنین باران، آلودگی هوا یکی از مهمترین چالش‌های زیست‌محیطی ایران است که سلامت، اقتصاد، بهره‌وری نیروی انسانی و کیفیت زندگی در کلان‌شهرها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و کلان‌شهرهایی مانند تهران، مشهد، اصفهان، اهواز، کرج، تبریز و شیراز بیشترین روزهای ناسالم را تجربه می‌کنند.
کارشناسان با توجه به سهم وسایل نقلیه در آلودگی هوا، فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی، کیفیت پایین سوخت و استاندارد پایین خودروهای تولید داخل را از دلایل آلایندگی هوا در کشورمان اعلام می کنند و در کنار اصلاح فرهنگ عمومی استفاده از خودرو بر ضرورت تقویت حمل‌ونقل عمومی تاکید دارند.
در این میان استفاده از سوخت مازوت توسط نیروگاه ها در فصل سرد به دلیل کمبود گاز و پراکندگی نامناسب صنایع در حاشیه شهرها در کنار مصرف انرژی خانگی موتورخانه‌های ناکارآمد موجب افزایش ذرات آلاینده هوا در شهرهای بزرگ و صنعتی می شود.
کارشناسان معتقدند بخش خانگی در ظاهر آلایندگی مستقیم کمی دارد، اما از نظر زنجیره انرژی یکی از بازیگران مهم آلودگی هواست و نقش مهمی در ایجاد پدیده وارونگی هوا دارد .
شهر تبریز به عنوان یکی از صنعتی‌ترین شهرهای ایران، به‌ویژه در بخش خودروسازی، پتروشیمی و صنایع فلزی، به علت ویژگی‌های توپوگرافی خاص خود، در سال‌های اخیر با پدیده آلودگی هوا مواجه بوده است.
تبریز در یک دشت بین‌کوهی محصور میان ارتفاعات سهند و رشته‌کوه‌های شمالی واقع شده است و این وضعیت باعث می‌شود تبادل هوا با خارج از حوضه کاهش و آلودگی‌ها در سطح شهر تجمع یافته، پدیده وارونگی دما در زمستان تشدید شود.
مدیر کل محیط زیست آذربایجان شرقی در گفت و گو با ایرنا آلودگی هوای روزهای اخیر در کلانشهر تبریز و چند شهر صنعتی استان را متاثر از عوامل مختلف زمانی و مکانی دانست و گفت: تبریز از نظر توپوگرافی و عارضه های طبیعی مستعد ایجاد پدیده وارونگی هواست و در وضعیت پایداری هوا امکان تخلیه گازهای آلاینده از آسمان شهر وجود ندارد و میزان شاخص آلایندگی افزایش می یابد .
محمدحسین حسن زاده با اشاره به اینکه در روزهای گذشته شاخص آلودگی هوای تبریز از ۲۰۰ عبور کرد و در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفت، خاطرنشان کرد: در فصل زمستان در کنار حجم ترافیک بالای خودرویی در زمان محدودی از روز، استفاده از سوخت مازوت توسط نیروگاه ها حجم آلاینده ها را افزایش می دهد .
وی با انتقاد از عدم تغییر در رفتارهای ترافیکی شهروندان، بر ضرورت نوسازی حمل و نقل عمومی تاکید کرد و گفت: تا زمانی که ناوگان عمومی تقویت نشود نمی توان انتظار چندانی در کاهش استفاده از خودروهای تک سرنشین داشت .
وی با اشاره به اجرای طرح محدودیت زوج و فرد تردد خودرو و رایگان شدن استفاده از حمل و نقل عمومی در شهر تبریز تا پایان هفته جاری، این تصمیمات را راهکارهای کوتاه مدت عنوان و خاطرنشان کرد : بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می شود.
وظیفه ای که به واقع مورد بی توجهی قرار گرفته است و هر زمان با آلودگی هوا مواجه می شویم به دنبال مقصر می گردیم و محیط زیست و شهرداری و مازوت سوزی نیروگاه ها را متهم و از کم کاری های گذشته مدیران و سیاست گذاران انتقاد می کنیم و هیچ نقش و سهمی برای خود در دامن زدن به آتش آلودگی قائل نیستیم و همچنان رویه معمول زندگی خود را ادامه می دهیم و حاضر نیستیم حتی یک روز بدون خودرو شخصی از منزل خارج شویم و به رغم اجرای طرح زوج و فرد از درب منزل هم حاضریم جریمه بدهیم ولی از حمل و نقل عمومی استفاده نکنیم.
هر چند کاستی ها و مشکلاتی در خدمات دهی حمل و نقل عمومی وجود دارد و شاید اتوبوس و مترو جای خودرو شخصی را ندهد اما با نگرش جمع گرایانه و توجه به سلامت جمعی به جای اینکه تنها به راحتی خود بیندیشیم می توانیم گامی در جهت بهبود وضعیت آلودگی هوا برداریم .
آلودگی هوا جزو پنج علت مرگ و میر در کشور
این در حالی است که اثرات آلودگی هوا بر سلامت انسان ها بر کسی پوشیده نیست و به گفته عباس شاهسونی معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، آلودگی هوا جزو پنج علت اصلی مرگ و میر در کشور است.
۲۴ درصد از مرگ‌هایی که به علت سرطان ریه در کشورمان اتفاق می افتد منتسب به آلودگی هواست و ۲۳ درصد از مرگ‌هایی که به علت عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی و ۲۸ درصد از مرگ‌هایی که به علت سکته‌های مغزی رخ می‌دهد، نیز ناشی از آلودگی هواست.
دکتر محمد حسین رحیمی راد فوق تخصص ریه در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اثر آلودگی هوا در مشکلات تنفسی اظهار کرد: ذرات معلق منواکسید کربن و گوگرد از طریق ریه جذب بدن می شود و عوارض خونی، آسم و در دراز مدت سرطان ایجاد می کند.
وی با اشاره به اینکه ماسک های معمولی مورد استفاده توسط شهروندان تاثیری در جلوگیری از عوارض آلودگی هوا ندارند، به شهروندان به خصوص سالمندان و افرادی که دارای بیماری زمینه ای هستند توصیه کرد در این شرایط از حضور در فضای باز خودداری کنند.
افزایش آلودگی هوا/ از ماست که بر ماست
کارشناسان ضمن اینکه احیای اکوسیستم و رطوبت منطقه را مهمترین اقدام برای رهایی از آلودگی هوا می دانند و معتقد هستند در توسعه شهرسازی پایدار جلوگیری از گسترش شهر به سمت کانون‌های گردوغبار باید مورد توجه قرار گیرد ، عنوان می کنند با کنترل مصرف سوخت صنایع و مدیریت انرژی (مهمترین عامل زمستانی آلودگی) ، توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، کنترل گردوغبار داخلی و احیای دریاچه ارومیه در پنج تا هفت سال آینده ، آلودگی هوا در تبریز تا ۴۵ درصد کاهش می یابد.
هوای شهر تبریز امروز برای ششمین روز پیاپی در وضعیت ناسالم قرار دارد و بر اساس تصمیم کارگروه مدیریت اضطرار آلودگی هوای استان دانشگاه‌ها و ادارات شهرستان‌های تبریز، اسکو، آذرشهر، عجبشیر، بناب، شبستر، ملکان، لیلان و مرند تعطیل است و فعالیت آموزشی مدارس از طریق فضای مجازی انجام می شود.
ضمن اینکه طرح محدودیت تردد خودرو زوج و فرد از درب منزل برای نخستین بار در تبریز اجرایی شده و استفاده از اتوبوس و مترو تا پایان هفته در این شهر رایگان است.
