مشکلات صادرات محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی شامل نبود صنایع تبدیلی و فرآوری، عدم ثبات در صادرات، تعرفه گمرکی بالا و کمبود سرمایه در گردش است و البته، خام‌فروشی محصولات و افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی مانند کود و سم نیز چالش‌های پیش روی این بخش را دوچندان می‌کند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند ضعف در فرآوری و بسته‌بندی، مشکلات ارزی، تحریم‌ها و نبود برنامه جامع صادراتی از جمله موانع پیش‌روی صادرات محصولات کشاورزی استان‌های تولیدمحور همچون آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.

در این اثنا، کاهش صادرات محصولات کشاورزی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای مانند بی‌ثباتی در بازار داخلی به دلیل اختلال در توازن عرضه و تقاضا، کاهش درآمد روستاییان و افزایش مهاجرت به شهرها، تضعیف زنجیره تامین کشاورزی و افزایش ضایعات، کاهش کیفیت تولیدات و از دست دادن بازارهای جهانی و تضعیف امنیت غذایی کشور در بلندمدت دارد که اگر همانند سنوات گذشته بازهم مورد بی‌توجهی قرار گیرند امیدها برای صادرات قدرتمند و هدفمند محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی از بین خواهد رفت…

کشاورزی اول

حدود یک پنجم از کل صادرات خشکبار ایران از آذربایجان شرقی انجام می‌گیرد و این استان از نظر صادرات محصولات کشاورزی، جایگاه مهمی در تجارت خارجی کشور دارد که مایه فخر و مباهات هر کشاورز و باغدار آذربایجانی است.

به گفته فعالان حوزه صادرات تولیدات کشاورزی، برخی از مشکلات موجود در مسیر توسعه این بخش به ویژه صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای منطقه، عدم تخصیص کد IR به محصولات دامی و لبنی از سوی برخی کشورهاست که باعث ایجاد موانعی در صادرات این محصولات به همسایگان و شرکای اقتصادی شده است.

در حقیقت، اهمیت دیپلماسی اقتصادی برای تسهیل روابط تجاری آذربایجان شرقی با کشورهای هدف همسایه و منطقه تا آنجاست که صادرکنندگان محصولات کشاورزی این استان، پیشنهاداتی را برای بهبود وضعیت موجود ارائه می‌دهند که از آن جمله می‌توان به گسترش روابط دیپلماسی اقتصادی، بکارگیری تجارت ترجیحی و همکاری‌های دو جانبه در زمینه استانداردسازی محصولات اشاره کرد.

از سوی دیگر، اهمیت آب مجازی در برنامه‌ریزی‌های صادراتی و اجرای کشاورزی قراردادی با مدیریت بهینه مصرف آب نیز ایجاب می‌کند تا آذربایجان شرقی به سمت تولید محصولات پرتقاضا در بازارهای هدف، به‌ویژه محصولات گلخانه‌ای، حرکت نماید که آن هم مستلزم همکاری و انعقاد تفاهم‌ نامه‌های جدید با کشورهای هدف جهت تکمیل واحدهای گلخانه‌ای نیمه‌تمام در این استان است.

فعالان حوزه کشاورزی از صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی آذربایجان شرقی درخواست دارند تسهیلات ویژه‌ای به آنها اعطا شود تا امکان رشد و رقابت‌پذیری این بخش در استان فراهم گردد.

کشاورزی دوم

رئیس کمیسیون صادرات و مدیریت واردات اتاق بازرگانی تبریز با اشاره به فرا رسیدن فصل برداشت محصولات کشاورزی در آذربایجان شرقی، بر لزوم تولید مشتری‌محور و متناسب با استانداردهای بازارهای هدف تأکید کرد و گفت: امروزه در تولید و صادرات، محورمند عمل نمی‌کنیم زیرا باید نیاز و سلیقه مشتریان خارجی در طراحی و تولید محصولات لحاظ شود و نباید محصولات بی‌کیفیت، ضایعاتی یا درجه چندم به بازارهای جهانی صادر شود؛ این مسئله به اعتبار صادرات استان لطمه می‌زند.

“سیدیوسف حسینی” با بیان اینکه آموزش فعالان بخش کشاورزی و صادرات برای ارتقای کیفیت محصولات، یک ضرورت است افزود: مشکل مهم دیگر، بحث پیمان‌ سپاری و رفع تعهد ارزی است که عملاً بخش صادرات و تولید را با چالش جدی مواجه کرده است لذا ما مخالف بازگشت ارز به کشور نیستیم اما با شیوه بازگشت فعلی که برای تولیدکننده دشواری‌های فراوانی ایجاد کرده، مخالفت داریم و ضرورت دارد این حوزه استراتژیک از قوانین پیمان‌ سپاری ارزی مستثنی گردد.

وی با اشاره به اینکه اگر از تولیدکنندگان داخلی حمایت نکنیم در آینده نزدیک مجبور به واردات محصولات کشاورزی خواهیم شد اضافه کرد: این امر موجب خروج ارز از کشور خواهد شد لذا در بخش کشاورزی استان عمدتاً با تولیدکنندگان و صادرکنندگان کوچک و متوسط‌ مقیاس مواجه هستیم که همین مسئله قدرت رقابت ما در بازارهای جهانی را کاهش داده است، از این رو، تشکیل کنسرسیوم صادراتی نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که طی آن، چند شرکت کوچک می‌توانند در قالب یک کنسرسیوم، محصولات کشاورزی خود را به‌ طور مشترک معرفی و از مزایای بازاریابی، شناخت بازار و برندینگ تولیدات بهره‌مند شوند.

کشاورزی آخر

رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌ شرقی در این خصوص از افزایش ۳۸ درصدی صادرات محصولات کشاورزی استان از طریق مراکز قرنطینه گیاهی استان خبر داد و با بیان اینکه میزان صادرات محصولات کشاورزی از مراکز قرنطینه گیاهی استان در ۳ ماهه اول سال ۱۴۰۴ به ۶۰ هزار و ۱۱۴ تن رسیده است گفت: عمده محصولات صادراتی شامل کشمش، خرما، دیگر محصولات خشکباری و محصولات گلخانه‌ای بوده است.

“شهرام شفیعی” افزود: مقصد اصلی صادرات محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی، کشورهای اوراسیا و همسایه بوده و این روند رشد نشان‌ دهنده بهبود کیفیت و رقابت‌ پذیری محصولات کشاورزی استان در بازارهای منطقه است.

وی اضافه کرد: در این مدت، میزان واردات محصولات کشاورزی از مراکز قرنطینه گیاهی آذربایجان شرقی ۲۱ هزار و ۲۵۳ تن ثبت شده است که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۹ درصد کاهش در راستای تأکید بر خودکفایی و افزایش تولید داخلی نشان می‌دهد.

معاون باغبانی وزارت جهادکشاورزی نیز معتقد است ایجاد پایانه صادراتی محصولات کشاورزی در آذربایجان شرقی یک ضرورت است که باید با همکاری همه دستگاه‌ها و بخش خصوصی این استان راه اندازی گردد.

محمدمهدی برومندی با اشاره به اینکه آذربایجان شرقی در حوزه کشاورزی، نقش و جایگاه بسیار مهمی دارد افزود: صادرکنندگان در شرایط نابرابر امروز اقدام به صادرات محصولات کشاورزی استانهای تولیدمحور می‌کنند و برای این کار بسیار مهم باید از آن‌ها قدردانی کرد.

بدین ترتیب و در راستای توسعه صادرات، باید برنامه‌ریزی های مدونی از سوی متولیان حوزه کشاورزی صورت گیرد تا با گسترش کِشت محصولات استراتژیک و سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی آذربایجان شرقی، ارزش افزوده بیشتری برای محصولات کشاورزی این استان حاصل‌خیز ایجاد شود.