به گزارش طنین باران بررسی‌ها نشان می‌دهد که عوامل متعددی در شکل‌گیری و تداوم این پدیده نقش دارند. ضعف ساختارهای نظارتی و عدم شفافیت در عملکرد برخی دستگاه‌ها، بستر مناسبی را برای شانه خالی کردن از وظایف و عدم پاسخگویی فراهم آورده است. همچنین، فرهنگ سازمانی ناکارآمد در برخی ادارات که در آن مسئولیت‌پذیری جایگاه شایسته‌ای ندارد، این مشکل را تشدید می‌کند.
کارشناسان بر این باورند که نبود سیستم‌های کارآمد تشویق و تنبیه، و همچنین رواج فساد اداری، از دیگر عوامل کلیدی در بروز این معضل به شمار می‌روند. انتصاب افراد فاقد تخصص و شایستگی لازم در مناصب دولتی از طریق روابط غیرشفاف نیز مزید بر علت شده و زمینه را برای بی‌توجهی به وظایف و عدم پاسخگویی به مردم فراهم کرده است.
پیامدهای این بی‌مسئولیتی، دامنه‌ای وسیع و مخرب دارد. نارضایتی روزافزون شهروندان از نحوه عملکرد ادارات، کاهش سطح اعتماد عمومی به نهادهای دولتی، تضییع حقوق مردم، اتلاف منابع ملی، ایجاد بی‌عدالتی و در نهایت، کاهش بهره‌وری سازمانی و عدم ارائه خدمات مطلوب به جامعه، از جمله مهم‌ترین آثار منفی این پدیده است.
در همین راستا، صاحب‌نظران و فعالان اجتماعی، راهکارهای متعددی را برای مقابله با این چالش پیشنهاد می‌کنند. تقویت نظام‌های نظارتی و افزایش شفافیت در عملکرد ادارات، اصلاح فرهنگ سازمانی و ترویج ارزش‌های مسئولیت‌پذیری، ایجاد سیستم‌های عادلانه تشویق و تنبیه، مبارزه قاطع با فساد اداری، تقویت سازوکارهای پاسخگویی به مردم، گزینش افراد متخصص و شایسته بر اساس لیاقت و تعهد، و آموزش مستمر مدیران در زمینه اصول اخلاقی و قوانین مربوطه، از جمله مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی برای عبور از این وضعیت نامطلوب است.
به اعتقاد کارشناسان، مسئولیت‌پذیری، سنگ بنای حکمرانی شایسته است و انتظار می‌رود مسئولان در تمامی سطوح، با درک عمیق از اهمیت جایگاه خود، در برابر مردم و نهادهای نظارتی پاسخگو بوده و تمام تلاش خود را برای انجام وظایف محوله به نحو احسن به کار گیرند. تداوم وضعیت فعلی، نه تنها موجب سرخوردگی عمومی خواهد شد، بلکه روند توسعه و پیشرفت کشور را نیز با چالش‌های جدی مواجه خواهد ساخت
یادداشت / بهروز نجفی
