ماه رمضان، ماهی که دل‌ها به یاد خداوند زنده می‌شود و زبان‌ها از ذکر حق پر می‌گردد، فرصتی است برای عاشقان تا در دل شب‌های آن، در جاده‌های بندگی گام بردارند و در صحرای عشق پرواز کنند. در این ماه مبارک، نه تنها انسان‌ها روزه می‌گیرند، بلکه دل‌های شاداب از ایمان و ارواح پاکیزه در آسمان‌ها به پرواز درمی‌آیند. زمین در رمضان میزبان مردانی بود که با لب‌های خشک و دل‌های سرشار از ایمان، در میدان‌های نبرد حضور یافتند و در میانه عطش، از جام شهادت نوشیدند. آذربایجان‌شرقی، دیاری که به یاد ۶۰۶ شهید عاشق روزه‌دار، همواره نورانی است. در شب‌های پرفیض رمضان، در سحری‌ها و افطاری‌ها، هر اذانی که در گوش شنیده میشد، دلی را برای پرواز آماده می‌کرد و هر غروب، پایان یک روز روزه‌داری با وعده‌ای از بهشت برای دل‌هایی بود که در جستجوی شهادت بودند. از تیرماه ۱۳۵۹ تا اردیبهشت ۱۳۶۷، ماه رمضان با شهادت‌های رزمندگانی همراه شد که در شب‌های نورانی این ماه رحمت و عبادت جان خود را فدای آرمان‌های انقلاب کردند. عملیات رمضان در تیرماه ۱۳۶۱، زمانی که به سالگرد شهادت امام علی (ع) مصادف میشد، یکی از این لحظات باشکوه بود. در این عملیات، نه تنها رزمندگان با لب‌های تشنه ایستادند، بلکه دل‌هایشان با اشتیاق به شهادت، سرشار از نور خداوندی گردید. بیش از ۶۰۶ شهید لشکرعاشورا در ماه رمضان به میهمانی خوان شهادت شتافتند و این ماه به تجلی‌گاه ایثار و نور بدل شد. دل‌های این مردان خدا در وصیت‌نامه‌هایشان آرزوی پیروزی و شهادت در این ماه را به تصویر کشیدند؛ ماهی که در آن روزه، قرآن، دعا و طلب شهادت از زبان رزمندگان جاری بود.
در استان آذربایجان‌شرقی، عملیات رمضان در سال ۱۳۶۱ با شهادت حدود ۱۷۰رزمنده و در ادامه، شهادت‌های بسیاری دیگر از ۶۰۶ شهید در این ماه مبارک، نمادی از ایثار و فداکاری است. از سال ۵۹ تا ۶۷ در هر رمضان، رزمندگانی با ایمان قوی و روحی بلند، در اوج عطش به میدان‌های نبرد شتافتند و همچنان یادشان در دل‌ها زنده است. از وصیت‌نامه‌های شهدا بر اهمیت روزه‌داری، قرائت قرآن و دعا برای رزمندگان اسلام به وضوح می‌توان دریافت که آنها ماه رمضان را نه تنها ماه عبادت، بلکه زمانی برای تقویت روح و اراده در میدان‌های جنگ می‌دانستند.همان‌طور که اسماعیل وکیل‌زاده، پژوهشگر دفاع مقدس، اشاره می‌کند، در میان این شهدای؛ آرزوی شهادت در ماه مبارک رمضان و پیروزی در نبردها به وضوح مشهود است. روزی که این شهدا، با ایمان راسخ و در سخت‌ترین شرایط، لب بر روزه می‌بستند و با امید به دیدار معبود به جنگ می‌رفتند، نه تنها گواه بر عشق به شهادت، بلکه نمادی از جان‌فشانی و ایثار در راه خدا بودند. شهادت این عزیزان در ماه رمضان، همچون چراغ‌هایی در دل تاریکی‌های تاریخ می‌درخشند و یاد آنان همواره در دل‌های مشتاق و در جمع عاشقان باقی خواهد ماند. این تاریخ نه تنها داستان مردان خداست، بلکه دعوتی است برای ما که در روزگار حاضر، آیا بر عهد و پیمان خود با شهدا وفادار خواهیم ماند؟
در گفت‌وگوی خبرنگار فارس با وکیل‌زاده، رزمنده و پژوهشگر دفاع مقدس، وی به یادآوری فداکاری‌ها و ایثارگری‌های شهدای دوران دفاع مقدس پرداخت و گفت: در سخت‌ترین و طاقت‌فرساترین شرایط، رزمندگان با ایمان اعلای خود در ماه مبارک رمضان اگر شرایط قصد اقامت وجود داشت که توسط فرماندهان اعلام میشد یا پیک‌های فرماندهان که در تردد بودند یا رابطین و رانندگان به فتوای حضرت امام روزه می‌گرفتند و آداب این ماه مبارک را به‌دقت به جای می‌آوردند. رزمندگانی که طبق فتوای امام نمی‌توانستند روزه بگیرند در این ماه در هوای گرم و سوزان خوزستان کمتر از غذا یا آب استفاده می کردند و در زمان افطار یا سحری کنار سفره با تلاوت قرآن و دعا حال معنوی خاصی داشتند. تعدادی از آنها در حال روزه‌داری و با لبان تشنه به فیض عظیم شهادت نائل شدند. وی همچنین افزود: بیش از ۶۰۶نفر از شهدای دوران دفاع مقدس در استان آذربایجان شرقی در ایام ماه مبارک رمضان به شهادت رسیدند. عملیات رمضان در تیرماه ۱۳۶۱، مصادف با ۲۱ رمضان و شهادت مولای متقیان امام علی (ع)، یکی از حوادث مهم این دوره بود که تعداد زیادی مظلومانه و تشنه به دیدار معشوق شان رفتند. در این عملیات، ۱۷۰رزمنده به شهادت رسیدند و ۲۰ نفر دیگر در مناطق دیگر به فیض شهادت نائل شدند که سردار اصغر رهبری فرمانده گردان شهید مدنی تیپ عاشورا شجاعانه در این عملیات جنگید و مظلومانه به شهادت رسید»
وکیل‌زاده با اشاره به سال‌های مختلف متذکر شد: در سال‌های ۵۹ تا ۶۷، شهدای زیادی از آذربایجان‌شرقی در ماه رمضان به شهادت رسیدند که در هر سال به‌طور میانگین تعدادی از این شهدای عزیز در عملیات‌های مختلف جان خود را فدای انقلاب کردند. این فداکاری‌ها و ایثارگری‌ها وکیل زاده رزمنده همچنان در دل مردم این دیار زنده است.» وی در ادامه بیان داشت: بررسی وصیت‌نامه‌های شهدا نشان می‌دهد که اکثر آنان در این متون بر روزه‌داری، قرائت قرآن، دعا برای رزمندگان اسلام و آرزوی شهادت در ماه رمضان تأکید داشته‌اند. این وصیت‌ها گویای ایمان و ارادت آنان به ماه مبارک رمضان و اعتقاد عمیقشان به استجابت دعا در این ماه مبارک است. وکیل‌زاده تصریح کرد: ۲۲ اسفند ماه، که در تقویم به نام روز شهید ثبت شده است، روز پاسداشت از انسان‌های وارسته‌ای است که برای دفاع از دین، انقلاب و کرامت انسانی جان خود را فدای میهن کردند. شهید یعنی شاهد، گواه و ناظر همیشه جاوید که زنجیرهای اسارت روح خود را پاره کرد و به آزادی رسید.
وی به ذکر نام‌های شهیدان بزرگ دوران دفاع مقدس چون حمید باکری، حسین خرازی، امیر حاج‌امینی، محمد ابراهیم همت، مهدی باکری و سردار عبدالحسین برونسی، یاغچیان، شفیع زاده، تجلایی، کربلایی پرداخت و گفت: «این عزیزان در عملیات‌های مختلف از جمله عملیات‌های جزیره مجنون، کربلای پنج و بدر، جان خود را فدای آرمان‌های انقلاب کردند و ۲۲ اسفند به‌عنوان روز شهید، روز گرامیداشت این انسان‌های پاک و آزاده نامگذاری شده است. وکیل‌زاده همچنین از عبدالحسین محمدی که در استخراج لیست شهدای رمضان وی را یاری کرده تقدیر و تشکر کرد.
